‘Ik heb een hielspoor’. Vaak is dit het letterlijke antwoord van patiënten van het Hielpijncentrum, als ze gevraagd wordt voor welke klachten ze komen. Hielpijn patiënten zijn soms verward als de hielpijn expert niet gelijk erkent dat de klachten veroorzaakt worden door een hielspoor, ook al heeft de huisarts die diagnose gesteld.
Ondanks dat hielpijn door ‘hielspoor’ in veel gevallen een mythe is, blijft het een algemene term voor pijnklachten aan de onderzijde van de hiel. Maar wist je dat er ook een hielspoor kan voorkomen op de achterzijde van de hiel en deze wel degelijk klachten kan geven?
Wat is een hielspoor?
Een hielspoor is niets anders dan een aangroei van bot op het hielbeen. Men denkt dat dit komt door de trekkrachten van peesmateriaal aan het bot waardoor extra bot wordt gevormd. Op de hiel zijn er twee locaties waar dit botuitsteeksel voorkomt: aan de onderzijde en achterzijde van het hielbeen. Aan de onderzijde van de hiel ligt het hielspoor bijna altijd mooi parallel aan de grond. Heel soms, echt heel soms, wijst het botuitsteeksel richting de grond. Aan de achterzijde van de hiel kan er ook aangroei van bot ontstaan in de aanhechting van de achillespees.
Niet de oorzaak van klachten
Onderzoek dat werd verricht in een universiteitsziekenhuis in Zwitserland liet zien dat bij gezonde volwassenen zonder pijnklachten bij meer dan twintig procent van de voeten een hielspoor te vinden is op een MRI-scan. Deze mensen werden twee jaar gevolgd om te kijken of ze klachten van de hiel zouden ontwikkelen en dat bleek zelden het geval. Opvallend is dan ook dat bij mensen met hielpijnklachten er vaak helemaal geen hielspoor te zien is. De conclusie van dit onderzoek is dus dat veel mensen een hielspoor hebben zonder dat zij dit weten of zonder dat zij klachten hebben.
Waarom dan die verwarring?
Vroeger kon men alleen maar in het lichaam kijken door middel van röntgenonderzoek. Toen men op de röntgenfoto een benig spoor uitgaand van het hielbeen zag, dacht men de oorzaak van hielpijn gevonden te hebben. Maar wat men dus over het hoofd zag waren de zachte weefsels die de klachten kunnen veroorzaken. Meer gericht onderzoek
Onderzoek met röntgenfoto is vooral geschikt om botten en gewrichten ten opzichte van elkaar in beeld te brengen en minder geschikt om de zachte weefsels gedetailleerd in beeld te krijgen. Een MRI is daarnaast vrij kostbaar (€460-660) en streeft het doel voorbij, terwijl bij het maken van één CT-scan er net zoveel röntgenstraling door het lichaam gaat als voor het maken van 1.000 röntgenfoto’s. In tegenstelling bovenstaande onderzoeksmethodes is echografisch onderzoek juist bijzonder geschikt om de zachte weefsels in beeld te brengen. Met echografie kunnen zachte weefsels als spieren, pezen, bloedvaten en zenuwen beoordeeld worden. Er kan niet in de botten’ gekeken worden zoals met röntgen wel kan, maar met echografisch onderzoek worden wel de contouren en de positie van het hielspoor gezien.
Dynamisch onderzoek
Een belangrijk voordeel van echografie is dat er ‘dynamisch’ onderzocht kan worden. Dat betekent dat het lichaamsdeel onderzocht kan worden terwijl bijvoorbeeld een gewricht bewogen wordt of als een spier aangespannen wordt. Met deze techniek van het dynamisch scannen kunnen structuren tijdens het uitoefenen van kracht of een functionele beweging beoordeeld worden. Verklevingen, kleine scheurtjes, verdikkingen, alles wat een lokaal probleem kan opleveren, kan makkelijker gevonden worden op deze manier.
Geen hielspoor, maar wat dan wel?
Pijn onder het hielbeen ontstaat meestal in de aanhechting van de peesplaat op het hielbeen. De peesplaat is een platte, zeer sterke bindweefselplaat onder de voet die medeverantwoordelijk is voor de vorm van de voetholte. Door verschillende factoren (sportbelasting, verkeerd looppatroon, gewichtsverandering, hormonale veranderingen, leeftijd) worden verschillende krachten uitgeoefend op de peesplaat. Bij overbelasting zal de peesplaat overmatig worden opgerekt en geïrriteerd raken met pijn als gevolg.
Gek worden?
Mensen met hielpijn worden vaak gek van de hardnekkigheid van hun pijn. De behandelaar van hielpijn wordt gek van de hardnekkigheid waarmee de diagnose ‘hielspoor’ genoemd blijft, wetende dat de voorafgaande behandelingen hierop zijn ingezet. Opvallend is dat veel mensen voorafgaand aan hun bezoek aan het Hielpijncentrum al meerdere behandelingen voor een vermeend ‘hielspoor’ hebben gehad, maar blijkbaar nog steeds klachten hebben. Is het niet verstandiger om te een behandeltraject te beginnen met een nauwkeurige diagnose?
Oorzaken
De oorzaak van een hielspoor is overmatige trekkracht aan een peesaanhechting. Door langdurige trekkracht met overbelasting op een pees kunnen kleine beschadigingen ontstaan. Deze beschadigingen kunnen leiden tot kalkvorming. Deze kalkvorming is eerst zacht, maar na een lange tijd wordt deze hard. Als de kalk nog zacht is, kan het nog verwijderd worden door middel van shockwave therapie. Is het al hard, dan is dat niet meer mogelijk. Helaas krijgen de meeste mensen pas klachten als de kalk al verhard is. Een hielspoor komt dus niet alleen voor aan de onderzijde van de voet.
Therapie
Belangrijk is dat het hielspoor niet meer tegen de harde achterzijde van de schoen wordt gedrukt. De achterzijde van de schoen wordt bekleed met schuimmateriaal dat niet zacht en niet hard is. Op de plek van het hielspoor komt een uitsparing. De hielcup wordt vervolgens bekleed met een lapje leer, zodat het mooi blijft zitten. Daarnaast kan de trekkracht op de achillespees worden verminderd door schoenen met een hakhoogte tussen de 1,5 en 3 centimeter in te zetten.
Door Lisette de Graauw, registerpodoloog
Comments